Bài 05: Phân tích quan điểm “Con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của chủ nghĩa xã hội”

Nhóm 2 - HK II 2011-2012

Sinh ra và lớn lên trong cảnh nước mất nhà tan, dân ta oằn mình dưới gót giày xâm lược của thực dân Pháp. Bao nhiêu cảnh trái ngang, bao nhiêu tủi nhục, khổ đau của kiếp người làm thân nô lệ đập vào mắt Bác, hằn sâu trong trái tim Người. Ra đi tìm đường cứu nước, tức là ra đi tìm ánh sáng cho dân tộc,  tìm hạnh phúc cho nhân dân. Cả một chặng đường dài, lĩnh hội Chủ nghĩa Mác – Lênin, hòa vào thực tế đấu tranh chung của giai cấp vô sản, tư tưởng Hồ Chí Minh dần được hình thành, đầy đủ, có hệ thống,sáng tạo, phù hợp với thực tiễn cách mạng nước ta. Trong hệ thống tư tưởng ấy, con người trở thành mục tiêu, động lực của CNXH.

1. Quan niệm Hồ Chí Minh về con người

Con người là động vật bậc cao, có tư duy, ngôn ngữ, biết lao động để phục vụ, thỏa mãn các nhu cầu về vật chất và tinh thần của bản thân.

Trong quan niệm của mình, Hồ Chí Minh luôn nhìn nhận con người như một thể thống nhất – thống nhất về tâm lực, thể lực và các hoạt động của nó.

Hồ Chí  Minh xem xét con người trong tính đa dạng của nó: đa dạng trong tính cách, nhân phẩm, đa dạng về xuất thân, các mối quan hệ xã hội, đa dạng về khả năng…

Vì xem con người là một thể thống nhất, Hồ Chí Minh luôn xem xét con người trong sự thống nhất của hai mặt đối lập: Thiện – ác, tốt – xấu, hay – dở, hiền – dữ... Bao gồm cả tính người (mặt xã hội) và tính bản năng (mặt sinh học) của con người, điểm chung ở đó “dù là xấu, tốt, văn minh hay dã man đều có tình”.

Con người mà Hồ Chí Minh thường nói tới là con người cụ thể, con người lịch sử, con người hiện lên khách quan, hiện thực chứ không phải kiểu con người chung chung của tôn giáo. Đồng thời, Hồ Chí Minh khẳng định bản chất của con người mang tinh tính xã hội. Con người là sản phẩm của xã hội, là tổng hợp các quan hệ xã hội từ rộng đến hẹp.

2. Con người là mục tiêu, động lực của chủ nghĩa xã hội

   Hồ Chí Minh khẳng định: Con người là vốn quý nhất – nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng.

   Người cho rằng: “ Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân, trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng của đoàn kết nhân dân”.

 Nhận thức được tầm quan trọng, vai trò to lớn của con người, trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của Chủ nghĩa xã hội. Con người xét trong ngữ cảnh này, có thể đồng nhất với toàn thể nhân dân.

2.1.               Con người là mục tiêu của chủ nghĩa xã hội

    Mục tiêu cách mạng của Hồ Chí Minh là giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người, thực hiện độc lập dân tộc và Chủ nghĩa xã hội. Trong hoàn cảnh nước ta bấy giờ, mục tiêu trước mắt là giải phóng, giành độc lập dân tộc. Sau khi giành chính quyền về tay nhân dân, ưu tiên các mục tiêu về ăn, mặc, ở, học hành, đi lại, khám chữa bệnh cho nhân dân.

   Người luận giải: nước độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc, tự do thì độc lập cũng không có nghĩa lý gì. Vì vậy, chúng ta phải thực hiện: “làm cho dân có ăn, làm cho dân có mặc, làm cho dân có chỗ ở, làm cho dân được học hành”. Muốn vậy, mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Chính phủ đều phải xuất phát từ lợi ích chính đáng của con người. Con người được đặt vào vị thế trung tâm, trở thành mục tiêu của Chủ nghĩa xã hội. Điều này được thể hiện rõ trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh.

2.1.1.Mục tiêu chung

  Theo Hồ Chí Minh, mục tiêu chung của CNXH là độc lập, tự do cho dân tộc, hạnh phúc cho nhân dân; đó là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.  Xét cho cùng, độc lập, tự do cho dân tộc là tiền đề, điều kiện mà chúng ta phấn đấu đạt được nhằm hướng tới cái đích cuối cùng là hạnh phúc của nhân dân. Làm cho nước ta hoàn toàn độc lập , tự do là làm cho con người thoát khỏi mọi xiềng xích, áp bức, bóc lột của kẻ thù, đưa con người trở lại vị thể làm chủ cuộc sống của chính mình, tạo hạnh phúc cho con người cả về vật chất lẫn tinh thần. Mục tiêu ấy nhằm đạt đến mục đich dài lâu là  “không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân”.

2.2.2. Mục tiêu cụ thể

- Về mục tiêu chính trị

Theo Hồ Chí Minh, trong thời kì quá độ lên CNXH, chế độ chính trị mà chúng ta xây dựng là chế độ do nhân dân làm chủ, Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Nhà nước có hai chức năng chính : dân chủ với nhân dân và chuyên chính với kẻ thù. Hai chức năng ấy luôn đi đôi, song hành với nhau. Để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, Hồ Chí Minh chỉ rõ con đường, biện pháp thực hiện các hình thức dân chủ trực tiếp, nâng cao năng lực hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội, củng cố các hình thức dân chủ gián tiếp, tăng cường hiệu lực và hiệu quả quản lý của các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp, xử lý và phân định rõ chức năng của chúng.

-         Về mục tiêu kinh tế

Nền kinh tế mà chúng ta đang xây dựng, theo Hồ Chí Minh là một nền kinh tế XHCN với công nghiệp và nông nghiệp hiện đại, khoa học và kĩ thuật tiên tiến, trên cơ sở kinh tế XHCN ngày càng phát triển, cách bóc lột theo Chủ nghĩa tư bản được xóa bỏ dần, đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân ngày càng được cải thiện. Đó là nền kinh tế XHCN được tạo lập trên cơ sở chế độ sở hữu công cộng về tư liệu sản xuất. Phát triển kinh tế thực chất nhằm mục đích cuối cùng là cải thiện, nâng cao đời sống vật chất cho nhân dân.

-         Về mục tiêu văn hóa - xã hội

Văn hóa là một mục tiêu cơ bản của cách mạng XHCN, văn hóa thể hiện trong mọi sinh hoạt tinh thần của xã hội, đó là xóa nạn mù chữ, xây dựng và phát triển giáo dục, nâng cao dân trí, xây dựng, phát triển văn hóa nghệ thuật, bài trừ mê tín dị đoan…Hồ Chí Minh rất coi trọng văn hóa đạo đức, lối sống, xem cách mạng văn hóa có khi phải đi trước một bước để dọn đường cho cách mạng công nghiệp.

Nền văn hóa mà Đảng và Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng là một nền văn hóa “lấy hạnh phúc của đồng bào, của dân tộc làm cơ sở”, “văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”. Xây dựng một nền văn hóa như vậy xét cho cùng là  nhằm mục đích nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân.

Về mục tiêu phát triển con người toàn diện:  xã hội mà chúng ta xây dựng là một xã hội công bằng, dân chủ, có quan hệ tốt đẹp giữa người với người; các chính sách xã hội được quan tâm thực hiện đúng mức; đạo đức, lối sống xã hội phát triển lành mạnh.

Hồ Chí Minh quan niệm CNXH là công trình tập thể của nhân dân, do nhân dân xây dựng lấy. Người khẳng định: “Muốn xây dựng CNXH, trước hết cần có những con người CNXH”, vì vậy, Người đặt mục tiêu xây dựng con người mới, con người XHCN lên hàng đầu. Con người ấy, theo quan niệm của Hồ Chí Minh phải là con người có tinh thần và năng lực làm chủ, có đạo đức cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, có kiến thức khoa học - kĩ thuật, nhạy bén với cái mới, có tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm. Đó là nguồn động lực quan trọng để xây dựng thành công CNXH.  Để giải phóng mọi tiềm năng có sãn của con người trong xây dựng CNXH, Hồ Chí Minh nhấn mạnh cần giải phóng người phụ nữ, bởi “nếu không giải phóng phụ nữ là xây dựng CNXH chỉ một nửa”.

2.2. Con người là động lực của CNXH

Để thực hiện được những mục tiêu chung và cụ thể nêu trên, cần phải phát hiện, khơi dậy động lực cho cuộc xây dựng XHCN. Theo Hồ Chí Minh, những động lực đó được biểu hiện ở các phương diện: động lực vật chất và động lực tinh thần, trong đó, quan trọng nhất là con người, mà cụ thể là nhân dân lao động, nòng cốt là liên minh công – nông - trí thức. Động lực này có sự kết hợp giữa cá nhân (sức mạnh cá thể) và xã hội (sức mạnh cộng đồng).

  Con người là động lực của cách mạng, của CNXH được nhìn nhận trên phạm vi cả nước, toàn thể đồng bào, song trước hết là ở giai cấp công nhân và nông dân. Chính lực lượng bản thân của con người tạo dựng nên sự nghiệp cách mạng, xây dựng CNXH.

 Bên cạnh đó, Người còn đặc biệt quan tâm tới hiệu lực của tổ chức, bộ máy nhà nước; coi trọng động lực kinh tế, phát triển kinh tế, sản xuất kinh doanh, làm cho tất cả mọi người trở nên giàu có…; cùng với đó, người cũng quan tâm đến văn hóa, khoa học, giáo dục, coi đó là động lực tinh thần không thể thiếu của CNXH; chú trọng kết hợp sức mạnh thời đại, tăng cường đoàn kết quốc tế. Những độc lực này, xét cho cùng, muốn có được đều phải khởi phát từ con người, lấy con người làm nền tảng để tạo lập, có được.

Con người là động lực của CNXH khi và chỉ khi được thức tỉnh, giác ngộ, giáo dục, định hướng và tổ chức. Họ phải có trí tuệ và bản lĩnh, văn hóa, đạo đức, được nuôi dưỡng trên nền truyền thống lịch sử văn hóa hàng ngàn năm của dân tộc Việt Nam. Con người là động lực chỉ có thể thực hiện khi hoạt động có tổ chức, có lãnh đạo, mà ở đây chính là Đảng cách mạng lấy Chủ nghĩa Mác – Lênin làm nền tảng tư tưởng.

Giữa con người mục tiêu và con người động lực có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ, biện chứng với nhau. Hồ Chí Minh cho rằng: Càng chăm lo cho con người mục tiêu tốt bao nhiêu thì phát huy con người động lực tốt bấy nhiêu. Ngược lại, tăng cường được sức mạnh của con người động lực thì sẽ nhanh chóng đạt được mục tiêu cách mạng.

3.  Kết luận

Nhận thức được tầm quan trọng, vai trò của con người; thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí của con người trong mục tiêu và động lực xây dựng CNXH, Đảng và Nhà nước ta luôn luôn chú trọng, đặt con người vào trung tâm để đưa ra các quyết định, chính sách, hướng đi cho đất nước.

 Về chính trị, chúng ta xây dựng một nhà nước thật sự của dân, do dân và vì dân. Phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên mọi phương diện, không ngừng nâng cao hiệu quả quản lý của các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp, mở rộng quan hệ ngoại giao, nâng cao vị thế đất nước trên trường quốc tế.

Về kinh tế, chúng ta đang thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phát triển nền kinh tế trên tất cả mọi lĩnh vực, áp dụng khoa học – kĩ thuật vào sản xuất, nâng cao đời sống vật chất cho nhân dân. Bên cạnh đó,Đảng và Nhà nước còn thi hành các chính sách nhằm thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, chú trọng hỗ trợ, phát triển đời sống cho nhân dân các vùng dân tộc thiểu số, những gia đình có hoàn cảnh khó khăn.

Về văn hóa - xã hội: Đảng và Nhà nước thi hành nhiều chính sách văn hóa tiến bộ, nỗ lực loại bỏ mê tín dị đoan ra khỏi đời sống nhân dân.  Coi trọng giáo dục, đặt giáo dục vào vị trí trung tâm trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, coi “trồng người” là nhiệm vụ chiến lược lâu dài….

 Khái quát lại, có thể khẳng định,lấy con người làm mục tiêu, động lực của CNXH là tư tưởng hết sức đúng đắn của Hồ Chí Minh,mang tính định hướng cho từng bước đi của đất nước qua mỗi giai đoạn, thời kì, góp phần quyết định thắng lợi cho công cuộc tiến lên CNXH ở nước ta. Cho tới hiện tại, và cả mai sau, dù xã hội có đổi thay đến nhường nào, tư tưởng ấy vẫn sẽ giữ nguyên giá trị của nó.

Bài tập 05: Phân tích quan điểm “Con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của chủ nghĩa xã hội”. Liên hệ thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt nam hiện nay.

Nhóm 02 - HK II 2011-2012

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, con người được khái niệm vừa là mục tiêu của sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, vừa là động lực của chính sự nghiệp đó. Tư tưởng đó được thể hiện rất triệt để và cụ thể trong lý luận chỉ đạo cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Mục tiêu của chủ nghĩa xã hội chính là con người, để thực hiện được mục tiêu đó cấn có những động lực mà trong đó con người giữ vai trò quan trọng nhất. Giữa mục tiêu và đông lực có mối quan hệ biện chứng, và tác động qua lại với nhau.

I. Mục tiêu

Con người là mục tiêu của chủ nghĩa xã hội. Điều này được thể hiện rất rõ trong quan niệm của Hồ Chí Minh về mục tiêu chung và các mục tiêu cụ thể: kinh tế, chịnh trị, văn hóa-xã hội, phát triển con người toàn diện.

Mục tiêu chung của chủ nghĩa xã hội là độc lập, tự do dân tộc, hạnh phúc cho nhân dân; đó là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Hồ chí Minh nói một cách trực tiếp: “Nói một cách đơn giản và dễ hiểu là: không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của  nhân dân” hay nói một cách gián tiếp “ xây dựng một nước Việt Nam hòa bình thống nhất, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, góp phần vào sự nghiệp cách mạng thế giới”.

Mục tiêu vì con người được thể hiện rõ ràng hơn trong các mục tiêu cụ thể sau:

a. Mục tiêu chính trị

Chủ nghĩa xã hội là một xã hội do nhân dân làm chủ, chế độ chính trị phải là do nhân dân lao động làm chủ nhà nước là của dân, do dân và vì dân. Trong xã hội đó Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý và mọi quyền lực thuộc về nhân dân.  Hồ Chí Minh vạch rõ rằng chính phủ là “đầy tớ chung của nhân dân, từ chủ tịch toàn quốc đến làng, dân là chủ thì chính phủ là đầy tớ”. Mặt khác, Hồ Chí Minh cũng xác định rằng dân là chủ thì người dân phải có nghĩa vụ của người làm chủ và phải có tính năng động: ”Đã là người chủ nhà nước thì phải chăm lo việc nước như chăm lo việc nhà. Đã là người chủ thì phải biết tự mình lo toan gánh vác, không ỷ lại, không ngồi chờ”.

b. Mục tiêu kinh tế

Chủ nghĩa xã hội có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu.

Theo Hồ Chí Minh, chế độ chính trị của chủ nghĩa xã hội chỉ được bảo đảm và đứng vững trên cơ sở một nền kinh tế vững mạnh. Nền kinh tế mà chúng ta xây dựng là nền kinh tế xã hội chủ nghĩa với công - nông nghiệp hiện đại, khoa học và kỹ thuật tiên tiến, cách bóc lột theo chủ nghĩa tư bản được xóa bỏ dần, đời sống vật chất của nhân dân ngày càng được cải thiện. Nền kinh tế xã hội chủ nghĩa ở nước ta cần phát triển toàn diện các ngành mà những ngành chủ yếu là công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp, trong đó "công nghiệp và nông nghiệp là hai chân của nền kinh tế nước nhà". Kết hợp các loại lợi ích kinh tế là vấn đề rất được Hồ Chí Minh quan tâm. Người đặc biệt nhấn mạnh chế độ khoán là một trong những hình thức của sự kết hợp lợi ích kinh tế.

Nền kinh tế chủ nghĩa xã hội phải được tạo lập trên cơ sở công hữu về tư liệu sản xuất. Tuy nhiên theo Hồ Chí Minh trong thời kỳ quá độ nền kinh tế còn tồn tại nhiều hình thức sở hữu và thành phần kinh tế. Sau này Người nói đến những hình thức sở hữu tồn tại ở thời kỳ quá độ: sở hữu nhà nước, sở hữu hợp tác xã, sở hữu của người lao động riêng lẻ và một ít sở hữu của nhà tư bản. Hồ Chí Minh xác định: ”Kinh tế quốc doanh là hình thức sở hữu của toàn dân và nhà nước phải đảm bảo cho nó phát triển ưu tiên. Người chỉ ra rằng: ”Trên cơ sở kinh tế XHCN càng phát triển, cách bóc lột theo CNTB được xóa bỏ dần, đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân ngày càng được cải thiện”.

c. Mục tiêu văn hóa

Chủ nghĩa xã hội là một xã hội phát triển cao về văn hóa và đạo đức. Hồ Chí Minh chỉ ra rằng chủ nghĩa xã hội gắn liền với văn hóa là một giai đoạn phát triển cao hơn chủ nghĩa tư bản về giải phóng con người.

Văn hóa vừa là mục tiêu vừa là động lực của chủ nghĩa xã hội. Phải xây dựng nền văn hóa lấy hạnh phúc của đồng bào, của dân tộc làm cơ sở. Văn hóa phải có vai trò soi đường cho quốc dân đi. Văn hóa, tư tưởng với tính độc lập tương đối của mình nhiều khi không phụ thuộc hoàn toàn vào điều kiện sinh hoạt vật chất và mức sống mà có thể đi trước để mở đường cho chủ nghĩa xã hội. Do đó phải đẩy mạnh cách mạng tư tưởng văn hóa để làm cho nhân dân lao động có trình độ dân trí ngày càng cao, nắm được những hiểu biết cần thiết về khoa học và kỹ thuật và để hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác-Lênin chiếm ưu thế tuyệt đối trong đời sống tinh thần xã hội và trở thành hệ tư tưởng toàn dân.

Hồ Chí Minh đặt lên hàng đầu nhiệm vụ của cách mạng xã hội chủ nghĩa là đào tạo con người. Bởi lẽ, mục tiêu cao nhất, động lực quyết định nhất công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội chính là con người. Trong lý luận xây dựng con người xã hội chủ nghĩa, Hồ Chí Minh quan tâm trước hết đến mặt tư tưởng. Người cho rằng: Muốn có con người xã hội chủ nghĩa, phải có tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Tư tưởng xã hội chủ nghĩa ở mỗi con người là kết quả của việc học tập, vận dụng, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, nâng cao lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội. Hồ Chí Minh luôn luôn nhấn mạnh đến trau dồi, rèn luyện đạo đức cách mạng; đồng thời Người cũng rất quan tâm đến mặt tài năng, luôn tạo điều kiện để mỗi người rèn luyện tài năng, đem tài năng cống hiến cho xã hội. Tuy vậy, Hồ Chí Minh luôn gắn tài năng với đạo đức. Theo Người, "có tài mà không có đức là hỏng"; dĩ nhiên đức phải đi đôi với tài nếu không có tài thì không thể làm việc được. Cũng như vậy, Người luôn gắn phẩm chất chính trị với trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ trong đó "chính trị là tinh thần, chuyên môn là thể xác". Hai mặt đó gắn bó thống nhất trong một con người. Do vậy, tất cả mọi người đều phải luôn luôn trau dồi đạo đức và tài năng.

d. Mục tiêu xã hội

Chủ nghĩa xã hội là một xã hội công bằng hợp lý. Trong xã hội đó ai làm nhiều hưởng nhiều, ai làm ít hưởng ít ai, ai không làm không hưởng. Các dân tộc bình đẳng, miền núi ngày càng có nhiều điều kiện để tiến kịp miền xuôi.

Quan hệ xã hội được xây dựng với tiêu chí công bằng, dân chủ, bình đẳng, tiến bộ. Quan hệ giữa người và người tốt đẹp. Con người trong xã hội phải được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, bất công, phải được phát triển toàn diện về trí lực, thể lực, đạo đức và tinh thần.

Với nhưng đặc trưng nêu trên Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng chủ nghĩa xã hội là công trình tập thể do nhân dân lao động xây dựng lấy dưới lãnh đạo của Đảng.

e. Mục tiêu phát triển con người toàn diện

Xã hội mà chúng ta xây dựng là một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, có quan hệ tốt đẹp giữa người với người; các chính sách xã hội được quan tâm thực hiện đúng mực; đạo đức, lối sống xã hội phát triển lành mạnh.

Người khẳng định: “ muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa”. Con người xã hội chủ nghĩa theo quan niệm của Hồ Chí Minh phải là con người có tinh thần và năng lực làm chủ, có đạo đức cần kiệm liêm chính, có tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm.

Để giải phóng mọi tiềm năng sẵn có của con người trong xây dựng xã hội chủ nghĩa , Hồ Chí Minh nhấn mạnh cần phải giải phóng phụ nữ, “ Nói phụ nữ là nói tới phân nữa xã hội. Nếu không giải phóng phụ nữ thì không giải phóng một nữa loài người… nếu không giải phóng phụ nữ là xây dựng chủ nghĩa xã hội chỉ một nữa “

II. ĐỘNG LỰC CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

Để hoàn thành được những mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, Hồ Chí Minh cho rằng cần phải nhận thức, vận dụng và phát huy được tất cả các động lực của chủ nghĩa xã hội.  Động lực ở đây được hiểu là những nhân tố góp phần thúc  đẩy sự phát triển kinh tế- xã hội thông qua hoạt động của con người. Những động lực đó được biểu hiện ở các phương diện: động lực vật chất và động lực tinh thần trong đó quan trọng nhất là con người, là nhân dân lao động, nồng cốt là liên minh công – nông - trí thức

Hệ thống các động lực của CNXH trong tư tưởng Hồ chí Minh rất phong phú nhưng suy đến cùng, các động lực muốn phát huy tác dụng đều phải thông qua con người, do đó bao trùm lên vẫn là động lực con người trên cả hai bình diện cộng đồng và cá nhân. Đó là:

Phát huy sức mạnh của đoàn kết của cả cộng đồng dân tộc- Động lực chủ yếu để xây dựng đất nước.

Con người trên bình diện cộng đồng bao gồm tất cả các tầng lớp nhân dân: công nhân , nông dân, trí thức...các tổ chức đoàn thể, các dân tộc và tôn giáo, đồng bào trong nước và kiều bào ở nước ngoài...Người cũng không quên nhắc giai cấp tư sản dân tộc cũng là một lực lượng tham gia xây dựng chủ nghĩa xã hội, vì giai cấp tư sản dân tộc ở ta “có xu hướng chống đế quốc, có xu hướng yêu nước. Hồ Chí Minh luôn xác định muốn xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội thì phải phát huy được khối đại đoàn kết dân tộc, bởi vì đây không phải là sự nghiệp riêng của công nông mà là sự nghiệp của toàn dân tộc, mới giữ vững được độc lập dân tộc.

Phát huy sức mạnh của con người với tư cách là cá nhân người lao động:

Sức mạnh của cộng đồng được hình thành từ sức mạnh của từng cá nhân và thông qua sức mạnh của cá nhân vì thế cần phải có những biện pháp khơi dậy, phát huy động lực của mỗi cá nhân. Hồ Chí Minh đã chỉ ra một hệ thống nội dung, biện pháp vật chất và tinh thần, nhằm tác động vào đó, tạo ra sức mạnh thúc đẩy hoạt động của con người cho CNXH. Bao gồm:

+ Tác động vào nhu cầu lợi ích con người. Bởi vì, vào chủ nghĩa xã hội là đi vào trận tuyến mới, do đó Hổ Chí Minh cho rằng cần phải biết kích thích những động lực mới, đó là lợi ích chính đáng của con người lao động. Phê phán mạnh mẽ chủ nghĩa cá nhân hơn ai hết nhưng Người rất quan tâm đến việc khuyến khích lợi ích cá nhân chính đáng, coi trọng động lực cá nhân tạo ra sự kết hợp hài hòa giữa lợi ích cá nhân và xã hội.

+ Tác động vào các động lực chính trị tinh thần trên cơ sở coi trọng các đòn bẩy kinh tế nhưng HCM cũng cho thấy rằng đó là phương thuốc chữa bách bệnh có thể giải quyết tất cả những lĩnh vực hoạt động xã hội – tinh thần đòi hỏi những hy sinh, thiệt thòi mà không có lợi ích vật chất nào có thể bù đắp được. Phát huy quyền làm chủ và ý thức làm chủ của người lao động, thực hiện công bằng xã hội, sử dụng vai trò điều chỉnh của các nhân tố khác  như chính trị, văn hóa đạo đức, pháp luật.

Qua dó ta thấy rõ con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của chủ nghĩa xã hội.

III. LIỆN HỆ CỘNG CUỘC XÂY DỰNG CNXH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam bao quát những vấn đề cốt lõi, cơ bản nhất, trên cơ sở vận dụng và phát triển sáng tạo học thuyết Mác -Lênin. Tư tưởng đó trở thành tài sản vô giá, cơ sở lý luận và kim chỉ nam cho việc kiên trì, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng ta, đồng thời gợi mở nhiều vấn đề về xác định hình thức, biện pháp và bước đi lên chủ nghĩa xã hội phù hợp với những đặc điểm dân tộc và xu thế vận động của thời đại ngày nay.

Trong công cuộc xây dựng CNXH ở việt nam có những nết đặc trưng riêng so với các nước chủ nghĩa xã hội khác nên công cuộc xây dựng co những thuận lợivà khó khăn

Việc mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, giữ vững môi trường hòa bình tạo thêm nhiều thuận lợi cho nhân dân ta đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội với nhịp độ nhanh hơn, như:

Về thuận lợi

Xây dựng và hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, giải phóng mạnh mẽ sức sản xuất và tạo động lực mới cho phát triển; đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, coi trọng phát triển kinh tế tri thức, chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế; bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái.

Ðẩy mạnh sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn; phát triển nhanh hơn công nghiệp và xây dựng; tạo chuyển biến tích cực về dịch vụ; xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ theo hướng hiện đại. 

Giải quyết tốt và kết hợp hài hòa các vấn đề phát triển văn hóa, xã hội và con người; tạo chuyển biến cơ bản về phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo thêm nhiều việc làm; chăm sóc sức khỏe nhân dân; kiềm chế tốc độ tăng dân số; làm cho đời sống xã hội ngày càng lành mạnh; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Tăng cường quốc phòng và an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc; phát triển các quan hệ đối ngoại theo hướng rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa.

Phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa; đổi mới hệ thống chính trị; nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Ðảng; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tăng cường hiệu lực và hiệu quả của Nhà nước và chính quyền các cấp; phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân, không ngừng tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Tuy nhiên, nước ta đang đứng trước nhiều thách thức lớn, đan xen nhau, tác động tổng hợp và diễn biến phức tạp, không thể coi thường bất cứ thách thức nào:

Khó khăn

+ Kinh tế vẫn trong tình trạng kém phát triển, nguy cơ tụt hậu xa hơn so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới vẫn tồn tại.

+ Khoa học và công nghệ còn ở trình độ thấp.

+ Tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên gắn liền với tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí là rất nghiêm trọng. Những biểu hiện xa rời mục tiêu của chủ nghĩa xã hội vẫn chưa được khắc phục.

+ Các thế lực thù địch âm mưu "diễn biến hòa bình", gây bạo loạn lật đổ đang đe dọa tới an ninh trật tự và hòa bình của đất nước.

Thanh tựu:

Kinh tế: đất nước bước ra khòi tình trạng kém phát triển, đời sống nhân dân ngày càng ấm no hạnh phúc….

Chính tri: là một trong số nước có nền chịnh trị ổn định nhất,

Van hóa: tiên tiến, đâm đà bản sắc dân tộc

Hạn chế

Kinh tế; Vẫn ở mức trung bình,

Xã hội: phân hóa giau ngeo,

Văn hoa; tôn tai một số hủ tục lạc hâu của xã hôi trước đê lại, du nhâp một số văn hóa không lành mạnh.

Để thấy rõ những thành tưu và hạn chế trong công cuộc xây dựng cnxh trong những năm qua đó thì mời các bạn xem đoạn video sau:

Vì vậy để tiếp tục phát huy thuận lợi và đạt được những thành tựu lớn cũng như khắc phục những khó khăn găp phải trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc thì Đảng ta đã tập trung giải quyết một số vấn đề sau:

1. Giữ vững mục tiêu của chủ nghĩa xã hội

Thực tiễn phát triển đất nước cho thấy, độc lập dân tộc là điều kiện tiên quyết để thực hiện chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa xã hội là cơ sở bảo đảm vững chắc cho độc lập dân tộc.

Hiện nay, chúng ta đang tiến hành đổi mới toàn diện đất nước vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh" là tiếp tục con đường cách mạng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội mà Hồ Chí Minh đã lựa chọn. Đổi mới, vì thế, là quá trình vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, chứ không phải là thay đổi mục tiêu. Chúng ta phải tận dụng các mặt tích cực của nó, đồng thời phải biết cách ngăn chặn, phòng tránh các mặt tiêu cực, bảo đảm nhịp độ phát triển nhanh, bền vững trên tất cả mọi mặt đời sống xã hội. Giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, biết cách sử dụng các thành tựu mà nhân loại đã đạt được để phục vụ cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội

2. Phát huy quyền làm chủ của nhân dân, khơi dậy mạnh mẽ tất cả các nguồn lực, trước hết là nội lực để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Ngày nay, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước phải dựa vào nguồn lực trong nước là chính, có phát huy mạnh mẽ nội lực mới có thể tranh thủ sử dụng hiệu quả các nguồn lực bên ngoài. Trong nội lực, nguồn lực con người là vốn quý nhất. Nguồn lực của nhân dân, của con người Việt Nam bao gồm trí tuệ, tài năng, sức lao động, của cải thật to lớn. Để phát huy tốt sức mạnh của toàn dân tộc để xây dựng và phát triển đất nước, cần giải quyết tốt các vấn đề sau:

+ Tin dân, dựa vào dân, xác lập quyền làm chủ của nhân dân trên thực tế, làm cho chế độ dân chủ được thực hiện trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người, nhất là ở địa phương, cơ sở, làm cho dân chủ thật sự trở thành động lực của sự phát triển xã hội.

+ Chăm lo mọi mặt đời sống của nhân dân để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

+ Thực hiện nhất quán chiến lược đại đoàn kết dân tộc của Hồ Chí Minh, trên cơ sở lấy liên minh công - nông - trí thức làm nòng cốt, tạo nên sự đồng thuận xã hội vững chắc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

3. Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại

Ngày nay, sức mạnh của thời đại tập trung ở cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, xu thế toàn cầu hóa. Chúng ta phải tranh thủ tối đa các cơ hội do xu thế đó tạo ra để nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế; phải có cơ chế, chính sách đúng để thu hút vốn đầu tư, kinh nghiệm quản lý và công nghệ hiện đại, thực hiện kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

Muốn vậy, chúng ta phải có đường lối chính trị độc lập, tự chủ. Tranh thủ hợp tác phải đi đôi với thường xuyên khơi dậy chủ nghĩa yêu nước, tinh thần dân tộc chân chính của mọi người Việt Nam nhằm góp phần làm gia tăng tiềm lực quốc gia.

Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế phải gắn liền với nhiệm vụ trau dồi bản lĩnh và bản sắc văn hóa dân tộc, nhất là cho thanh, thiếu niên - lực lượng rường cột của nước nhà, để không tự đánh mất mình bởi xa rời cội rễ dân tộc. Chỉ có bản lĩnh và bản sắc dân tộc sâu sắc, mạnh mẽ đó mới có thể loại trừ các yếu tố độc hại, tiếp thu tinh hoa văn hóa loài người, làm phong phú, làm giàu thêm nền văn hóa dân tộc.

4. Chăm lo xây dựng Đảng vững mạnh, làm trong sạch bộ máy nhà nước, đẩy mạnh đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, thực hiện cần kiệm xây dựng chủ nghĩa xã hội

Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa mạnh mẽ, của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; thực hiện cải cách nền hành chính quốc gia một cách đồng bộ để phục vụ đời sống nhân dân.

Bằng các giải pháp thiết thực, cụ thể, hình thành một đội ngũ cán bộ liêm khiết, tận trung với nước, tận hiếu với dân; kiên quyết đưa ra khỏi bộ máy chính quyền những "ông quan cách mạng", lạm dụng quyền lực của dân để mưu cầu lợi ích riêng; phát huy vai trò của nhân dân trong cuộc đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, giữ vững sự ổn định chính trị - xã hội của đất nước.

Giáo dục mọi tầng lớp nhân dân ý thức biết cách làm giàu cho đất nước, hăng hái đẩy mạnh tăng gia sản xuất kinh doanh gắn liền với tiết kiệm để xây dựng nước nhà như Hồ Chí Minh đã căn dặn: "Một dân tộc biết cần, biết kiệm" là một dân tộc văn minh, tiến bộ; dân tộc đó chắc chắn sẽ thắng được nghèo nàn, lạc hậu, ngày càng giàu có về vật chất, cao đẹp về tinh thần.

Bài tập nhóm 7 - Nhóm KC09

Câu 7. Trình bày quan điểm của Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của nhà nước

a) Bản chất giai cấp công nhân của nhà nước ta:

Nhà nước ta mang bản chất giai cấp, là nhà nước dân chủ nhân dân dựa trên nền tảng liên minh công nông, do giai cấp công nhân lãnh đạo. Bản chất giai cấp công nhân biểu hiện ở chỗ:

- Nhà nước ta do đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo. Đảng lãnh đạo bằng những chủ trương, đường lối thông qua tổ chức của mình trong quốc hội, chính phủ, các ngành, các cấp của nhà nước; được thể chế thành pháp luật, chính sách, kế hoạch của nhà nước, Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng hoạt động của các tổ chức Đảng và đảng viên của mình trong bộ máy cơ quan nhà nước và Đảng lãnh đạo nhà nước bằng công tác kiểm tra.

- Bản chất giai cấp của Nhà nước ta thể hiện ở tính  định hướng xã hội chủ nghĩa của sự phát triển đất nước.Điều này đã được thể hiện trong quan điểm của Hồ Chí Minh ngay từ khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mới ra đời. Bằng cách phát triển và cải tạo nền kinh tế quốc dân theo chủ nghĩa xã hội, biến nền kinh tế lạc hậu thành một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa với công nghiệp và nông nghiệp hiện đại, khoa học và kỹ thuật tiên tiến.

- Bản chất giai cấpcông nhân  của Nhà nước ta còn thể hiện ở nguyên tắc tổ chức và hoạt động cơ bản của nó là nguyên tắc tập trung dân chủ. Hồ Chí Minh rất chú ý đến tính dân chủ trong tổ chức và hoạt động của tất cả bộ máy, cơ quan Nhà nước, nhấn mạnh đến việc phát huy cao độ dân chủ, đồng thời phát huy cao độ tập trung, Nhà nước phải tập trung thống nhất quyền lực để tất cả mọi quyền lực vào tay nhân dân.

Bên cạnh dân chủ, Người cũng nhắc đến chuyên chính, chế độ nào cũng có chuyên chính. Vấn đề là ai chuyên chính với ai?.  Dân chủ là của quý báu của nhân dân, chuyên chính là cái khoá, cái cửa để đề phòng kẻ phá hoại... dân chủ cũng cần chuyên chính để giữ gìn lấy dân chủ.

- Bản chất giai cấp của nhà nước ta còn được thể hiện, quyền lực nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công phối hợp rõ ràng và rành mạch.

- Bản chất giai cấp nhà nước Việt Nam được thể hiện là mọi hoạt động của nhà nước đều tuân theo Hiến pháp và pháp luật Việt Nam.

b) Bản chất giai cấp của nhà nước ta thống nhất với tính nhân dân và tính dân tộc

Hồ Chí Minh là người giải quyết rất thành công mối quan hệ giữa các vấn đề giai cấp – dân tộc trong xây dựng Nhà nước Việt Nam mới. Người đã giải quyết hài hòa, thống nhất giữa bản chất giai cấp với tính nhân dân, tính dân tộc và được biểu hiện rõ trong những quan điểm sau:

- Nhà nước dân chủ mới ra đời là kết quả của cuộc đấu tranh lâu dài và gian khổ với sự hy sinh xương máu của bao thế hệ người Việt Nam.

- Nhà nước ta vừa mang bản chất giai cấp vừa có tính nhân dân và tính dân tộc vì nó lấy lợi ích của dân tộc làm nền tảng và bảo vệ lợi ích cho nhân dân. Trong thời gian Người lãnh đạo đất nước, nhờ sách lược mềm dẻo, cũng như Người dung nạp nhiều nhân sĩ, trí thức, quan lại cao cấp của chế độ cũ vào bộ máy nhà nước đã thể hiện tư tưởng nhà nước ta là nhà nước của khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

- Nhà nước ta vừa ra đời đã đứng ra làm nhiệm  vụ của cả dân tộc giao phó, đã lãnh đạo nhân dân tiến hành tổ chức toàn dân kháng chiến để bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phần tích cực vào sự phát triển tiến bộ của thế giới.


File trình chiếu tại đây: http://www.mediafire.com/download.php?ncu1ezb8pktalb3